کد مطلب:259425 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:170
حیدث تل المخالی
زبان لاف رسوا می كند ناقص كمالان را
كه رو بر خاك مالد پر فشانی بسته بالان را
«صائب تبریزی»
متوكل همیشه دنبال بهانه ای بود كه قدرتش را به رخ امام هادی علیه السلام بكشد. بلكه به خیال خام خویش آن حجت حق را بترساند، مگر نه این است كه كافر همه را به كیش خود پندارد؟! او خیال می كرد با عده و عُده ی زیاد و با عسكر و لشكر مجهز می تواند در اراده ولی خدا امام هادی علیه السلام تصرف كند!!
باری - آن سان كه پیشتر اشاره شد - با همین خیال خام، متوكل خواست صحنه ای را كه از پیش تدارك دیده بود در منظر امام به نمایش گذاشته باشد، روزی كه امام علیه السلام را احضار كرده و در صحرای وسیعی در كنارش با هم قدم می زدند، دستور نمایش صحنه را داد و به سربازانش كه رقم آنها را نود هزار سواره نوشته اند امر كرد كه هر یك توبره ی اسبش را از گل و خاك پر كرده، در وسط میدان روی هم بریزند، چنان كه در اندك زمانی تلی بزرگ و بلند ترتیب یافت و خلیفه با تكبر و غرور در بالای تل قرار گرفته و امام هادی علیه السلام را نیز به پیش خویش خواند و به سربازان و سپاهیانش كه همگی غرق در سلاح های گوناگون و مدرن آن روز بودند دستور داد كه از مقابلش رژه روند، پس از آن كه خلیفه از سپاهش سان دید، رو به حضرت امام هادی علیه السلام كرده و گفت: تو را به اینجا خواندم كه لشكریان و سپاهیان مرا تماشا كرده باشی!!
متوكل با این كار می خواست امام علیه السلام را بترساند كه مبادا اقدام به قیامی كند، چرا
[ صفحه 276]
كه خلیفه ستمگر و خونخوار عباسی، بیش از هر كس از امام هادی علیه السلام می ترسید و نیز نیك می دانست كه دل های پاك مردم مسلمان در گرو محبت آن امام به حق است و بس.
اما خلیفه نه تنها با این كار كودكانه به آرزویش نرسید بلكه هراسش بیش از پیش و حیرت و حسرتش زیاده از حد شد.
امام هادی علیه السلام همانجا در بالای تل، روی به متوكل كرده فرمود: آیا می خواهی ما نیز سپاه خویش را به تو نشان داده باشیم؟! خلیفه با شگفتی تمام خواهی نخواهی جواب داد كه بلی.
امام علیه السلام دست به دعا بلند كرد و تا نام خدای را به زبان آورد، زمین و زمان در چشم متوكل تار و تنگ شد و دید كه شش جهت، از زمین تا آسمان پر است از فرشتگانی كه سلاح در دست منتظر فرمان امام علیه السلام می باشند، عقلی كه در سر نداشت تا بپرد، پاهایش سست شد و به زمین افتاد و بیهوش شد پس از مدتی كه چشمانش را باز كرد خود را به كلی باخته بود.... [1] .
چه داند آن ستمگر قدر دلهای پریشان را
كه سازد طفل بازی گوش كاغذ باد قرآن را
به غور حسن نتواند رسیدن چشم كوته بین
ز یوسف بهره ای غیر از گرانی نیست میزان را [2] .
8 - قصر الجعفری، متوكل این كاخ را در نزدیكی سامرای قدیم ساخت، در جایی كه به آن ماحوزه می گفتند و در كنار این كاخ شهری را بنا نهاد كه به آن متوكلیه گویند، بالأخره در همان كاخ نیز كشته شد و قصرش قبرش گشت. [3] .
[ صفحه 277]
بهرام كه گور می گرفتی همه عمر
دیدی كه چگونه گور بهرام گرفت [4] .
9 - قصر الجص، همان قصری كه در جلو آن ابومنصور بختیار، پنجمین حاكم از حكام آل بویه را پس از دستگیری كشتند.
10 - قصر الجوسق، متوكل برای ساخت این كوشك نیز پانصد هزار درهم از بیت المال اختصاص داده بود [5] .
11 - قصر الحیر، این كاخ نیز یكی دیگر از عشرتكده های متوكل بود كه برای تأسیس آن چهار هزار درهم مصرف شده بود.
12 - قصر حمران، كاخی بوده نزدیك قصر معشوق در سامرا.
13 - قصر الخاقانی، قصری كه با نام خاقان عرطوج یكی از سرداران بنام عباسی نامیده شده و به جوسق خاقانی نیز معروف است.
14 - قصر الشاه، یا كاخ شاه.
15 - قصر شبداز، یا شبدیز، یكی دیگر از كاخ های متوكل در سامرا.
16 - قصر الصبح، متوكل برای ساخت این كاخ نیز پنج میلیون از كیسه ی گشاد خلافت پرداخت تا عشرتكده ای دیگر برای خودش ساخت.
17 - قصر العمری، كاخ عمر بن فرج والی مدینه از طرف معتصم و متوكل.
18 - قصر العروس، با سی میلیون درهمی كه از بیت المال حرام شد ساخته شد.
19 - قصر العاشق یا قصر معشوق كه به هر دو نام معروف است و بقایای آن هنوز هم در سامرا دیده می شود.
20 - قصر الغریب، عمارتی دیگر در سامرا كه متوكل ده میلیون از بیت المال را به خاطر آن حرام كرد.
21 - قصر الغرد، كوشكی كه متوكل در كنار دجله ساخت.
22 - قصر القلائد، كه قبة المنطقه نیز نامیده شده است.
[ صفحه 278]
23 - قصر الكویر، كاخی در ساحل دجله در مقابل قصر عاشق.
24 - قصر اللؤلؤ، یكی دیگر از كاخ های متوكل كه پنج میلیون درهم نیز برای آن حرام كرده بود.
25 - قصر المختار، متوكل برای ساخت این كاخ نیز پنج میلیون درهم از بیت المال را حرام كرد.
26 - قصر المتوكلیه، در شهر متوكلیه سامرا و در كنار كاخ جعفری.
27 - قصر المطیره، یا كاخ افشین.
28 - قصر المحمدیه، این كاخ را متوكل برای پسرش محمد ساخته بود.
29 - قصر المحدث.
30 - قصر الوحید، با دو میلیون درهم هزینه ی ساخت، توسط متوكل.
31 - قصر الهارونی.
32 - قصر ایتاخ.
33 - قصر وصیف و ده ها قصر دیگر نیز در سامرا ساخته شده بود كه هر یك مخصوص یكی از دولتمردان و سرداران عباسی بود [6] .
[1] تفصيل حديث را مي توانيد در بحارالانوار و منتهي الآمال و... مطالعه كنيد، ما خلاصه اي از آن روايت اعجاز را از مآثر الكبراء في تاريخ سامرا، ج 1، ص 50 نقل كرديم.
[2] صائب تبريزي.
[3] مرحوم محلاتي رحمه الله 14 صفحه از كتابش تاريخ سامرا را مخصوص توصيف اين قصر ساخته است، ر. ك، ج 1، ص 51 به بعد.
[4] خيام نيشابوري.
[5] جوسق، علاوه بر اين كه نام چندين روستا در جاهاي مختلف است، اسم روستايي در ده فرسخي دجيل يكي از شهرهاي استان سامراي كنوني نيز مي باشد.
[6] مأثر الكبراء في تاريخ سامرا: ج 1، ص 46 - 78، در آنجا خيلي ديگر از اين خراب آبادها نام برده شده است، به نقل از سيماي سامرا: 58 - 63.